Yazar

Av. Arb. Murat KEÇECİLER

 

 

Haziran 2019

 

Teknolojik Dönüşümden Kaçmak Mümkün mü?

 

Dünya dijital bir devrimi yaşıyor diyenlerin çoğunlukta olduğu günümüzde teknolojinin üreticisi olmasanız bile teknolojinin sunduğu imkânlardan mahrum kalmak pek de mümkün gözükmemekte.  Gerçekten de günümüzde bu gelişim ve dönüşümün etkilemediği bir alan yok gibidir.

Sağlıktan eğitime, tarımdan sanayiye kadar hemen hemen tüm iş kollarında teknolojinin kullanımı artmakta ve süreçlerin büyük kısmında dijital yenilikler etkileri göstermektedir. Bugün artık büyük tarım kuruluşlarında robot toplayıcıların hasat zamanı işlemlerinde kullanılması başlanmış ve her geçen gün yaygınlaşmaları da beklenmektedir.

Çok değil 2020 yıllarda trafikte otonom sürücüsüz araçların yer almaları ve yaygınlık kazanmaları çok muhtemeldir. Eğitim kurumlarında artırılmış gerçeklik kullanımı ile birçok yeni eğitim metodu kullanılmaya başlanmıştır.

VR ve artırılmış gerçeklik Alzheimer ve Demans gibi bilişsel kayıp kaynaklı hastalıkların teşhis ve tedavisinde tıbbı otoriteler için farklı fikirler vermeye başlamıştır. Son günlerde İngiltere ve Japonya’da VR teknolojisi ile bu hastaların geçmişlerinden bir zamanı anımsatma ve canlandırma için çalışmalar yapılmış ve hastalar üzerinde olumlu sonuçlar alındığına ilişkin bulgular paylaşılmıştır.  Mikro robotların hassas damar hastalıklarındaki ameliyatlarda cerrahlara destek olmaları standart bir protokol haline gelmiştir.

Bu değişim, teknolojinin doğrudan ve yaygın olarak kullanılmasının yanı sıra, klasik ticari süreçlerin teknoloji ile desteklenmesi yoluyla da gerçekleşmektedir. Airbnb veya Uber gibi şirketler esasında çok klasik ve standart olan iş süreçlerinin teknoloji ile desteklenmesi ile nasıl yeni bir boyut kazanmasına en güzel örneklerdir.

Her iki örnekte de teknoloji doğrudan bir etken değildir. Airbnb’nin fikir sahipleri çok klasik olan bir gayrimenkul kiralama sürecini, teknolojinin verdiği imkânlardan faydalanarak yeni bir iş yapış süreci ile desteklemiş ve sektörde önemli bir fark yaratmıştır. Airbnb kurucularının ortaya koyduğu fikir çok parlak veya daha önce düşünülmemiş bir fikir olmadığı çok açıktır. Ancak Airbnb’nin başarısı teknolojinin sunduğu imkân ve olanakları doğru iş fikri ile birleştirmesi sayesinde mümkün olmuştur.

Şehir içi ulaşımında taksilere alternatif olarak, kişilerin kendi şahsi araçları ile hizmet vermeleri geçmişi çok eskiye dayanan bir iş modelidir. Uber, bu klasik ulaşım alternatifini, teknolojinin verdiği imkânlar ile yeni bir iş modeline çevirmiştir.  Dünyada 63 ülkede, 700’den fazla şehirde günde 15 milyondan fazla insana hizmet veren bir sistemi, teknolojinin sunduğu imkânlar olmaksızın geliştirmeniz çokta mümkün değildir.

Peki, bu teknolojik değişim ve dönüşümden uzak durmak mümkün mü? Gerçekten de teknolojinin hemen hemen tüm süreçlerde yer alması insanlık açısından kaygı verici bir boyuta ulaşabilir mi? Bu dijital dönüşüm ile biz insanlar gerçekten işsiz mi kalacağız?

Yukarıda sayılan soruların benzerlerinin 18 yy. ortasında da sıklıkla dile getirildiğini söylemeliyim. Buhar gücüne dayalı ilk sanayi devrimi gerçekleştiğinde de birçok ülkede toplumsal kesimler bu tartışmaları yapmışlardır. Hatta İngiltere’de el dokumacılığı yapan Ludditler örgütlenerek 18 yy. başlarında işlerini ellerinden alan makinelere şiddet kullanmak da dahil birçok yöntemle savaş açmışlar ama sonuçta başarısız olmuşlardır.

Sanayi devriminin insanların toplumsal ve ekonomik ilişkilerini değiştirdiği açıktır. Ancak, kişilerin gündelik hayatlarında bu kadar yer tutan ve sahiplenilen teknolojik değişimin geri çevrilmesi mümkün müdür? Geçmiş sanayi devrimlerinin toplumsal çalkantılara ve huzursuzluklara yol açtıkları aşikârdır. Ancak, bu tepki ve karşı çıkışların hiçbirisi de bu değişim ve dönüşümü durduramamıştır.

Bugün de dün de sanayi devrimi insanlığın kat etiği bilimsel ve bilişsel gelişimin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Dün de bugün de bu değişim ve dönüşüm gündelik ihtiyaçlara ve taleplere karşılık gelmektedir.

 

Türkiye’nin Ludditleri Sarı Taksiler

 

Günümüzde turizm ülkeler için önemli bir döviz kaynağı haline gelmiştir. Devletler kendi ülkelerine gelen ziyaretçi sayısını artırmak için ciddi rekabet içindedirler. Bugün artık turizm kavramı da gelişmekte ve çeşitlenmektedir. Tematik turların yanı sıra; Booking, Airbnb, vb. uygulamalar ile bireylerin bağımsız ve kişiselleştirilmiş tur ve gezi programlarını tercih etmesi her geçen gün artmaktadır. Halen otel rezervasyonlarının önemli bir kısmı tur şirketleri üzerinden yapılmasına rağmen doğrudan veya dolaylı şekilde yapılan online rezervasyonlar oteller için önemli misafir kapısıdır.

Kişiselleştirilmiş turların artışı ile turistler gittikleri şehirlerde yerel lisan da bilmemelerinin etkisi ile en zorlandıkları konu yerel taksi hizmetleri olmaktadır. Taksimetrenin doğru çalışıp çalışmadığından, araç sürücüsünün sizi ekstra ücret almak adına şehirde anlamsız gezdirip gezdirmediğine kadar tonla soru işareti ile o araçlarda seyahat edersiniz. Buna ek olarak sürücünün güvenilir olup olmadığı, yaşanması muhtemel bir adli vakayla karşılaşma endişesi de eklendiğinde taksi seyahati gezginler ve turistler için kâbus haline gelmektedir. Bu anlamda Uber kişiselleştirilmiş turları tercih edenler başta olmak üzere turistler için büyük bir kolaylık sunmaktadır.  Bu imkân nedeniyledir ki şirket her geçen gün kullanıcı sayısını ve elde ettiği gelirini artırmaktadır.

Bu satırları kaleme aldığım esnada ablam ile bayram tatilinde kendi belirlediğimiz bir program ile Ukranya’nın farklı kentlerini gezmekteyim ve Uber’in bu ülkede hizmet veriyor olması benim için büyük bir kolaylık sağlamış durumda. Daha önce yaptığım yurt dışı seyahatlerimde de birçok kez kullandığım bu hizmeti artık Türkiye’de sarı taksiler tarafından yürütülen eylemler sonucunda sınırlandırmış şekilde kullanacak olacağımı öğrendiğimde aklıma dokuma makinelerine direnen İngiliz el dokumacıları geldi.

Uber yaptığı yatırımlar ile sürücüsüz araç hizmeti sektöründe de yer almak konusunda önemli bir çalışmanın içindedir. Şirket teknolojik alt yapılı iş modelini doğrudan teknoloji kullanımlı bir konuma evirmek için yatırımlarına devam etmektedir. Uber bugün mevcut bir ihtiyaca hızlı, basit ve kaliteli bir çözüm sunmaktadır. Ancak yaptığı yatırımlar ile gelecekte de şehir içi ulaşım hizmetlerinde yer alması muhtemeldir. Peki ya sarı taksiler?